ปรัชญาปารมิตาหฤทัยสูตร 

ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้ สมัยหนึ่งพระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่ภูเขาคิชกูฏใกล้กรุงราชคฤห์ พร้อมด้วยพระภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ พระโพธิสัตว์หมู่ใหญ่ สมัยนั้นแล พระผู้มีพระภาคทรงเข้าสมาธิชื่อว่า คัมภีราวสัมโพธะ โดยสมัยเดียวกันนั้นแล พระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ ได้ประพฤติจริยาในปรัชญาปารมิตา (คุณชาติที่ทำให้ลุถึงฝั่งแห่งปัญญา) อันลึกซึ้ง คือได้พิจารณาขันธ์ ๕ และความศูนย์โดยสภาพ

ลำดับนั้นพระสารีบุตรผู้มีอายุ ได้กล่าวกับพระอารยวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ด้วยพุทธานุภาพว่า กุลบุตรกุลธิดาใดๆ ใคร่ประพฤติจริยาในปรัชญาปารมิตาอันลึกซึ้ง พึงพิจารณาอย่างนี้ คือพิจารณาเบญจขันธ์ว่า มีความศูนย์โดยสภาพ รูปคือความศูนย์ ความศูนย์ไม่อื่นไปจากรูป รูปไม่อื่นไปจากความศูนย์ รูปอันใดความศูนย์ก็อันนั้น ความศูนย์อันใด รูปก็อันนั้น 

แม้แต่เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ก็มีความศูนย์เป็นสภาพอย่างเดียวกัน ดูกรท่านสารีบุตร ธรรมทั้งปวงมีความศูนย์เป็นลักษณะ ไม่เกิดขึ้น ไม่ดับไป ไม่มัวหมอง ไม่ผ่องแผ้ว ไม่หย่อน ไม่เต็ม 

เพราะฉะนั้นแหละท่านสารีบุตร ในความศูนย์จึงไม่มีรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ไม่มีตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่มีรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์ ไม่มีจักษุธาตุ จนถึงมโนธาตุ ธรรมธาตุและมโนวิญญาณธาตุ ไม่มีวิชชา และอวิชชา ไม่มีความชรา ความมรณะ หรือความสิ้นไปแห่งความชรา ความมรณะ ไม่มีทุกข์ สมุทัย นิโรธ และมรรคไม่มีการบรรลุไม่มีการไม่บรรลุ 

ดูกรท่านสารีบุตร ผู้ที่ประพฤติในปรัชญาปารมิตาอันลึกซึ้งนี้แล้ว แต่ยังมีความสะดุ้งกลัวก็เพราะยังมีกิเลสอยู่ เพราะยังไม่ได้บรรลุ เมื่อผู้นั้นเมื่อบรรลุแล้ว ย่อมไม่มีกิเลสหุ้มห่อ ก้าวล่วงความขัดข้องทั้งหลาย พระพุทธเจ้าในกาลทั้งสาม ทรงดำเนินตามปรัชญาปารมิตาอันลึกซึ้งนี้ ได้ตรัสรู้ เพราะฉะนั้นจึงควรทราบมหามนต์ในปรัชญาปารมิตา มหาวิทยามนต์ อนุตตรมนต์ อสมสมมนต์ สัพพทุกขปสมมนต์ (คือมนต์อันระงับทุกข์ทั้งปวง) ว่า คเต คเต ปารคเต ปารสํคเต โพธิ สฺวาหา 

ในสมัยนั้นแล พระอารยอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์มหาสัตว์กล่าวกับพระสารีบุตรเถระว่า “ท่านสารีบุตร สัตว์ผู้จะตรัสรู้ พึงศึกษาประพฤติจริยาปรัชญาปารมิตาด้วยประการฉะนี้” 

ในลำดับนั้นแล พระผู้มีพระภาคทรงออกจากสมาธินั้นแล้ว ได้ประทานสาธุการแด่พระอารยอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์มหาสัตว์ “เป็นเช่นนั้น ! เป็นเช่นนั้น ! กุลบุตร ! ข้อนั้นเป็นอย่างนั้น กุลบุตร ! ประพฤติจริยาในปรัชญาปารมิตาอันลึกซึ้งนั้น พึงประพฤติปฏิบัติอย่างนี้. ปวงพระพุทธเจ้าและเหล่าพระโพธิสัตว์ อีกทั้งอรหันต์เจ้าในตรีโลกนาถย่อมทรงอนุโมทนา อย่างที่ท่านยกขึ้นแสดงแล้ว” 

พระผู้มีพระภาคตรัสคำนี้จบแล้ว ท่านสารีบุตรเถระ พระอารยอวโลกิเตศวรโพธิสัตมหาสัตว์ พุทธบริษัทอันมีในประชุมชนทุกเหล่า และสัตว์โลกพร้อมทั้งเทวา มนุษย์ อสูร คนธรรพ์ ก็มีใจเบิกบานชื่นชมภาษิตของพระผู้มีพระภาคด้วยประการฉะนี้.

คัดลอกจาก ปฺรชฺญาปารมิตาสูตฺรมฺ ภาษาสันสกฤตฉบับอักษรเทวนาครี ของ ดร. P. L. Vaidya จาก Buddhist Sanskrit Texts No.17,Darbhanga :The Mithila Institute, 1961